Zioła, o działaniu wykrztuśnym, ze względu na zawarte w nich substancje śluzowe:
- babka lancetowata (liść),
Tymianek
- biedrzeniec anyż (owoc),
- dziewanna (kwiat),
- macierzanka (ziele),
- pierwiosnek (korzeń),
- prawoślaz (korzeń i liść),
- sosna (pączki i igliwie),
- tymianek (ziele),
- żywokost (korzeń).
Najczęściej zioła te stosuje się pod postacią herbatek, soków oraz syropów aby oderwać zalegający w oskrzelach śluz, który łatwiej odkaszlnąć (rozrzedzony), a także łagodzą skurcze oskrzeli wywołujące kaszel.
Zioła przeciwgorączkowe i napotne:
- berberys (owoce),
- fiołek (ziele i kwiat),
- bez czarny (kwiaty i owoce),
- lipa (kwiat),
- malina (liście i owoce),
- ogórecznik (ziele),
- rokitnik (owoce),
- róża (owoc),
- rumianek (kwiat),
- słonecznik (kwiat),
- sosna (pączki),
- topola (pączki),
- wierzba (kora).
Zioła łagodzące nieżyt górnych dróg oddechowych:
- bez czarny (kwiaty i owoce),
- czosnek (ząbki),
- fiołek (ziele i kwiat),
- hyzop (ziele),
- koper włoski (owoc),
- rzodkiew (korzeń),
- sosna (igliwie),
- tymianek (ziele).
Zioła przeciwkaszlowe:
- babka lancetowata (liść),
- fiołek (ziele i kwiat),
- koper włoski (owoc),
- podbiał (liść),
- tymianek (ziele).
Krótkie opisy wybranych ziół
Prawoślaz w postaci herbaty stosuje się przy stanach zapalnych żołądka i jelit oraz przy podobnych dolegliwościach do płukania ust i gardła.
Babka lancetowata w postaci herbatki jak i syropu doskonale działa przy schorzeniach płuc oraz oskrzeli. Działa podobnie jak antybiotyk.
Tymianek ma działanie uśmierzające kaszel, a także pomaga przy astmie, łagodzi również ataki ostrego i gwałtownego kaszlu (szczególnie u dzieci). Olejek eteryczny tymianku ma właściwości antybakteryjne, który można dodać do kąpieli lub do lampki zapachowej w czasie przeziębienia.
Szałwia w postaci herbaty działa antybakteryjnie i przeciwzapalnie. Doskonale nadaje się do płukania gardła.
Imbir ma znakomite właściwości lecznicze. Silnie rozgrzewa organizm, stymuluje przemianę materii oraz ukrwienie. Usuwa przeziębienie i infekcje, łagodzi kaszel oraz inne dolegliwości górnych dróg oddechowych. Imbir słynie z działania silnie rozgrzewającego. Często dodawany jest do wina grzanego.
Kwiat lipy najczęściej spożywany w postaci naparu czy herbatki przeciwko przeziębieniu. Obniża temperaturę ciała dzięki właściwościom napotnym oraz stymuluje siły obronne organizmu.
Owoce berberysu są pomocniczym lekiem witaminowym w zakażeniach bakteryjnych, chorobach z przeziębienia, stanach gorączkowych różnego pochodzenia, chorobie reumatycznej oraz nadmiernej przepuszczalności ścian naczyń włosowatych.
Owoce rokitnika w postaci świeżej lub jako dżemy, konfitury, soki i inne przetwory stosuje się zapobiegawczo jako naturalne źródło dobrze przyswajalnej witaminy C, a także w przebiegu licznych schorzeń wymagających zwiększonej ilości kwasu askorbinowego w organizmie. Do najważniejszych należą choroby gorączkowe wywołane przez bakterie lub wirusy.
Kwiaty bzu czarnego działają napotnie, na skutek pobudzenia ośrodków regulujących wydzielanie potu. Odwary z kwiatów bzu czarnego stosuje się wewnętrznie jako środek napotny w chorobach z podwyższoną temperaturą.
Odwary z kwiatów słonecznika stosuje się doustnie jako środek pomocniczy w łagodnych stanach gorączkowych.
Przetwory z pączków i szczytów sosny znajdują zastosowanie doustne w różnych stanach nieżytowych górnych dróg oddechowych z towarzyszącą chrypką, kaszlem oraz stanem zapalnym i bólem gardła, głównie u dzieci, młodzieży i osób w wieku podeszłym. Czasem podaje się jako środek łagodnie moczopędny i napotny, a nawet witaminizujący.
Przetwory z kory wierzby zalecane są w niektórych chorobach gorączkowych, zwłaszcza w grypie i chorobie z przeziębienia, podobnie jak związki salicylowe otrzymywane syntetycznie. Stosuje się je w słabo nasilonych nerwobólach i migrenie, w łuszczycy, w nieżycie żołądka i jelit, a także w zapaleniu błon śluzowych przewodu pokarmowego ze względu na garbniki. W połączeniu z liściem szałwii kora wierzby używana jest do kąpieli przeciw nadmiernej potliwości.
Topola czarna ze względu na obecność związków salicylowych i flawonoidów działa moczopędnie, słabo napotnie i przeciwgorączkowo. Obniżają poziom kwasu moczowego oraz innych szkodliwych metabolitów we krwi. Również w nerwobólach oraz ze względu na skuteczne działanie przeciwgorączkowe – w grypie i chorobie z przeziębienia.
Preparaty roślinne często stosowane jako napotne, przeciwgorączkowe, moczopędne, wykrztuśne, wzmacniające, zwiększające odporność i odkażające.
- Odwar z owoców berberysu zwyczajnego,
- Odwar z kwiatów bzu czarnego,
- Sok z owoców bzu czarnego,
- Odwar z bratków,
- Sok z owoców jeżyny,
- Napar z kwiatów lipy,
- Napar z owoców maliny,
- Odwar z owoców dzikiej róży,
- Odwar z kwiatów słonecznika,
- Syrop z pączków sosny,
- Odwar z pączków topoli,
- Odwar z kory wierzbowej,
- Odwar z ogórecznika,
- Syrop tymiankowy,
- Syrop z kwiatów mniszka lekarskiego (miodek majowy),
- Syrop różany na miodzie lipowym.
Mieszanka ziołowa o działaniu przeciwgorączkowym
SKŁADNIKI:
50 g kory wierzbowej,
50 g korzenia goryczki,
25 g ziela drapacza lekarskiego,
25 g korzenia mniszka,
25 g ziela centurii.
Do termosu wsypać 1 1/2 łyżki ziół, zalać 2 szklankami wody wrzącej i pozostawić na 1 godz. pod przykryciem.
Pić 2/3 szklanki 2-3 razy dziennie między posiłkami. Do każdej porcji naparu można dodać 1 łyżkę soku malinowego. Korzystne jest równoczesne przyjmowanie witaminy C i Rutinoscorbinu.
Mieszanki ziołowe o działaniu napotnym
Przepis 1
SKŁADNIKI:
Zmieszać równe ilości:
ziela fiołka trójbarwnego,
kwiatów bzu czarnego,
kwiatów lipy.
Zalać 2 łyżki ziół 2 szklankami wody gorącej i gotować łagodnie pod przykryciem 3 min. Odstawić na 10 min i przecedzić.
Pić 2-3 razy dziennie między posiłkami po 2/3-1 szklankę jako środek napotny. Korzystne jest dodanie 1-2 łyżek soku malinowego.
Przepis 2
SKŁADNIKI:
Zmieszać równe ilości:
kwiatów lipy,
kwiatów bzu czarnego,
owoców berberysu (lub kłączy perzu).
- Zalać 2 łyżki ziół 2 szklankami wody wrzącej i postawić pod przykryciem na parze na 20 min.
- Odstawić na 10 min i przecedzić.
- Dodać 2 łyżki syropu malinowego (lub kieliszek rumu dla dorosłych).
Pić gorące wieczorem przed snem. Jednocześnie przyjmować po 2 drażetki witaminy C 4-5 razy dziennie oraz Polopirynę S.
Przepis 3
SKŁADNIKI:
50 g ziela ogórecznika,
25 g ziela bratków,
25 g kwiatów lipy.
Zalać 2 łyżki ziół w termosie 2 1/2 szklanki wody wrzącej i odstawić na 1 godzinę.
Pić rano i w południe po 1/2 szklanki gorącego naparu po jedzeniu, natomiast wieczorem pełną szklankę z dodatkiem 1-3 łyżek soku malinowego lub kieliszka rumu. Jednocześnie przyjmować 3-4 razy dziennie po 2 drażetki witaminy C lub po 2 drażetki Scorbopyrinu bądź Rutinoscorbinu i Polopirynę.
Stosować w chorobie przeziębieniowej, grypie i przy podwyższonej temperaturze.
Mieszanka ziołowa na stany zapalne gardła, krtani i oskrzeli
SKŁADNIKI:
Zmieszać równe ilości:
ziela ogórecznika,
ziela tymianku,
korzenia lukrecji.
- Zalać 1 łyżkę ziół 3/4 szklanki wody ciepłej.
- Ogrzać do wrzenia i gotować pod przykryciem 5-7 min.
- Odstawić na 10 min i przecedzić.
Pić po 1/4 szklanki 2-3 razy dziennie po jedzeniu w stanach zapalnych gardła, krtani i oskrzeli.
Herbatka na przeziębienie
Herbatka na przeziębienie
powyżej 9 miesiąca życia.
Skład: kwiat lipy, owoc bzu czarnego, kwiat rumianku, liść maliny, liść mięty pieprzowej, owoc rokitnika. Zalać 1 torebkę 0,25 l wrzątku. Parzyć pod przykryciem około 5 minut.
SKŁADNIKI:
20 g kwiatów bzu czarnego,
20 g imbiru,
20 g liści maliny,
10 g liści mięty,
20 g kwiatów lipy.
Herbatka na kaszel
SKŁADNIKI:
10 g babki lancetowatej,
10 g kwiatów malwy,
10 g kwiatów dziewanny,
10 g liści prawoślazu,
10 g tymianku,
20 g korzenia prawoślazu,
10 g kopru włoskiego,
10 g anyżu,
1o g skórki pomarańczowej.
Zioła, syropy, napary na przeziębienia u niemowląt i małych dzieci
- Napar z kwiatów lipy (od 6 miesiąca wzwyż). Działa napotnie, a tym samym przeciwgorączkowo.
- Napar z kwiatów bzu czarnego. Wywołuje poty i obniża temperaturę.
- Syrop z babki lancetowatej (małe dzieci). Przy uporczywym i mokrym kaszlu. Działa dobrze na płuca i oskrzela.
- Herbatka z kopru włoskiego z miodem (od pierwszego roku życia).
- Eteryczny olejek z tymianku w lampce zapachowej (niemowlęta).
- Napar z tymianku do picia lub inhalacji (starsze dzieci). Działa przeciwkaszlowo, rozkurczowo i uspokajająco.
- Syrop z prawoślazem i tymiankiem (małe dzieci). Działa wykrztuśnie a także łagodzi podrażnienia oskrzeli.
- Inhalacje kwiatem rumianku. Działa na infekcje dróg oddechowych (przy stanach zapalnych oskrzeli oraz zatok nosowych i skroniowych).
Dostępne w sprzedaży specyfiki na przeziębienia i kaszel u małych dzieci
Pulmex Baby maść 20 g (Producent Novartis Consumer)
Pulmex baby maść
Preparat ma właściwości zmniejszające przekrwienie dróg oddechowych towarzyszące infekcji, działa wykrztuśnie. Poprawia komfort oddychania w przypadku kaszlu i zalegania wydzieliny w drogach oddechowych. Posiada właściwości rozgrzewające.
Maść zawiera:
- olejek eukaliptusowy,
- olejek rozmarynowy,
- balsam peruwiański,
- carbomer 974P,
- sodu wodorotlenek,
- polisorbat,
- woda oczyszczona.
Stosowanie: niemowlęta powyżej 6 miesiąca życia.
Syrop Bronchosol 100 ml (Producent Phytopharm)
Syrop przeznaczony jest do leczenia kaszlu. Preparat stosowany w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i oskrzeli z objawami utrudnionego odkrztuszania i tzw. suchego kaszlu.
Syrop zawiera:
- wyciąg gęsty złożonego z ziela tymianku,
- wyciąg gęsty korzenia pierwiosnka ,
- tymol,
- sacharozę,
- aromat pomarańczowy,
- wodę oczyszczoną.
Stosowanie: dzieci od 4 roku życia.
Mio bio syrop dla dzieci 120 ml (Producent S-LAB)
Preparat zalecany w stanach nieprawidłowego funkcjonowania gardła (kaszel, chrypka, nieżyt górnych dróg oddechowych) oraz osłabienia odporności organizmu.
Mio bio syrop dla dzieci
Syrop zawiera:
- wyciąg prawoślazu,
- wyciąg z ziela tymianku,
- wyciąg z czarnego bzu,
- wyciąg z lipy,
- wyciąg z aloesu,
- bioflawonidy cytrusowe,
- witaminę C.
Stosowanie: dzieci powyżej 3 roku życia.
Syrop prawoślazowy 125 g (Producent HASCO)
Syrop na wszelkiego rodzaju stany zapalne górnych dróg oddechowych, suchy kaszel.
Syrop zawiera:
- macerat z korzenia prawoślazu,
- kwas benzoesowy,
- sacharozę,
- etanol.
Stosowanie: dzieci powyżej 6 roku życia.
Syrop sosnowy HerbaPini 150 g (Producent Herbapol)
Przeciwkaszlowe, wykrztuśne, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne.
Syrop zawiera:
- płynny wyciąg z cetyny sosnowej,
- mleczan wapnia,
- nalewkę z kopru włoskiego,
- płynny wyciąg z glistnika,
- fosforan kodeiny,
- sacharozę,
- wodę,
- kwas fosforowy.
Stosowanie: dzieci powyżej 4 roku życia.
Syrop Lipomal 125 g (Producent Aflofarm)
Lipomal to syrop polecany szczególnie podczas: stanów gorączkowych, przeziębień, zapaleń gardła i kaszlu.
Syrop zawiera:
- suchy ekstrakt z lipy (standaryzowane na 3% zawartość flawonoidów)
- sacharozę,
- benzoesan sodu,
- kwas cytrynowy bezwodny,
- gumę ksantynową,
- aromat malinowy AR0320,
- wodę oczyszczoną.
Stosowanie: dzieci powyżej 1 roku życia.
Gardimax Junior 16 sztuk pastylki do ssania ( Producent Tactica)
Suplementem diety może być pomocny we wszelkich stanach wymagających dodatkowego nawilżenia jamy ustnej, gardła i krtani.
Skład pastylek:
- cukier,
- syrop glukozowy,
- kwas cytrynowy – regulator kwasowości,
- glukonian cynku,
- witamina C,
- wyciąg gęsty z szałwii,
- wyciąg suchy z rumianku,
- wyciąg suchy z lipy,
- pektyna jabłkowa,
- aromat pomarańczowy,
- wyciąg gęsty z tymianku,
- mentol,
- olejek limetkowy,
- żółcień pomarańczowa E-110.
Stosowanie: dzieci powyżej 3 roku życia.
źródło:
Aleksander Ożarowski i Wacław Jaroniewski. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Warszawa 1987.
Wacław Ożarowski (red.). Zioła dla wszystkich. Warszawa 1990.
Sassa Marosi. Apteka dobrego samopoczucia. Ziołolecznictwo dla kobiet. Kraków 2009.
