Zioła, o działaniu wykrztuśnym, ze względu na zawarte w nich substancje śluzowe:
- babka lancetowata (liść),
- biedrzeniec anyż (owoc),
- dziewanna (kwiat),
- macierzanka (ziele),
- pierwiosnek (korzeń),
- prawoślaz (korzeń i liść),
- sosna (pączki i igliwie),
- tymianek (ziele),
- żywokost (korzeń).
Najczęściej zioła te stosuje się pod postacią herbatek, soków oraz syropów aby oderwać zalegający w oskrzelach śluz, który łatwiej odkaszlnąć (rozrzedzony), a także łagodzą skurcze oskrzeli wywołujące kaszel.
Zioła przeciwgorączkowe i napotne:
- berberys (owoce),
- fiołek (ziele i kwiat),
- bez czarny (kwiaty i owoce),
- lipa (kwiat),
- malina (liście i owoce),
- ogórecznik (ziele),
- rokitnik (owoce),
- róża (owoc),
- rumianek (kwiat),
- słonecznik (kwiat),
- sosna (pączki),
- topola (pączki),
- wierzba (kora).
Zioła łagodzące nieżyt górnych dróg oddechowych:
- bez czarny (kwiaty i owoce),
- czosnek (ząbki),
- fiołek (ziele i kwiat),
- hyzop (ziele),
- koper włoski (owoc),
- rzodkiew (korzeń),
- sosna (igliwie),
- tymianek (ziele).
Zioła przeciwkaszlowe:
- babka lancetowata (liść),
- fiołek (ziele i kwiat),
- koper włoski (owoc),
- podbiał (liść),
- tymianek (ziele).
Krótkie opisy wybranych ziół
Prawoślaz w postaci herbaty stosuje się przy stanach zapalnych żołądka i jelit oraz przy podobnych dolegliwościach do płukania ust i gardła.
Babka lancetowata w postaci herbatki jak i syropu doskonale działa przy schorzeniach płuc oraz oskrzeli. Działa podobnie jak antybiotyk.
Tymianek ma działanie uśmierzające kaszel, a także pomaga przy astmie, łagodzi również ataki ostrego i gwałtownego kaszlu (szczególnie u dzieci). Olejek eteryczny tymianku ma właściwości antybakteryjne, który można dodać do kąpieli lub do lampki zapachowej w czasie przeziębienia.
Szałwia w postaci herbaty działa antybakteryjnie i przeciwzapalnie. Doskonale nadaje się do płukania gardła.
Imbir ma znakomite właściwości lecznicze. Silnie rozgrzewa organizm, stymuluje przemianę materii oraz ukrwienie. Usuwa przeziębienie i infekcje, łagodzi kaszel oraz inne dolegliwości górnych dróg oddechowych. Imbir słynie z działania silnie rozgrzewającego. Często dodawany jest do wina grzanego.
Kwiat lipy najczęściej spożywany w postaci naparu czy herbatki przeciwko przeziębieniu. Obniża temperaturę ciała dzięki właściwościom napotnym oraz stymuluje siły obronne organizmu.
Owoce berberysu są pomocniczym lekiem witaminowym w zakażeniach bakteryjnych, chorobach z przeziębienia, stanach gorączkowych różnego pochodzenia, chorobie reumatycznej oraz nadmiernej przepuszczalności ścian naczyń włosowatych.
Owoce rokitnika w postaci świeżej lub jako dżemy, konfitury, soki i inne przetwory stosuje się zapobiegawczo jako naturalne źródło dobrze przyswajalnej witaminy C, a także w przebiegu licznych schorzeń wymagających zwiększonej ilości kwasu askorbinowego w organizmie. Do najważniejszych należą choroby gorączkowe wywołane przez bakterie lub wirusy.
Kwiaty bzu czarnego działają napotnie, na skutek pobudzenia ośrodków regulujących wydzielanie potu. Odwary z kwiatów bzu czarnego stosuje się wewnętrznie jako środek napotny w chorobach z podwyższoną temperaturą.
Odwary z kwiatów słonecznika stosuje się doustnie jako środek pomocniczy w łagodnych stanach gorączkowych.
Przetwory z pączków i szczytów sosny znajdują zastosowanie doustne w różnych stanach nieżytowych górnych dróg oddechowych z towarzyszącą chrypką, kaszlem oraz stanem zapalnym i bólem gardła, głównie u dzieci, młodzieży i osób w wieku podeszłym. Czasem podaje się jako środek łagodnie moczopędny i napotny, a nawet witaminizujący.
Przetwory z kory wierzby zalecane są w niektórych chorobach gorączkowych, zwłaszcza w grypie i chorobie z przeziębienia, podobnie jak związki salicylowe otrzymywane syntetycznie. Stosuje się je w słabo nasilonych nerwobólach i migrenie, w łuszczycy, w nieżycie żołądka i jelit, a także w zapaleniu błon śluzowych przewodu pokarmowego ze względu na garbniki. W połączeniu z liściem szałwii kora wierzby używana jest do kąpieli przeciw nadmiernej potliwości.
Topola czarna ze względu na obecność związków salicylowych i flawonoidów działa moczopędnie, słabo napotnie i przeciwgorączkowo. Obniżają poziom kwasu moczowego oraz innych szkodliwych metabolitów we krwi. Również w nerwobólach oraz ze względu na skuteczne działanie przeciwgorączkowe – w grypie i chorobie z przeziębienia.
Preparaty roślinne często stosowane jako napotne, przeciwgorączkowe, moczopędne, wykrztuśne, wzmacniające, zwiększające odporność i odkażające.
- Odwar z owoców berberysu zwyczajnego,
- Odwar z kwiatów bzu czarnego,
- Sok z owoców bzu czarnego,
- Odwar z bratków,
- Sok z owoców jeżyny,
- Napar z kwiatów lipy,
- Napar z owoców maliny,
- Odwar z owoców dzikiej róży,
- Odwar z kwiatów słonecznika,
- Syrop z pączków sosny,
- Odwar z pączków topoli,
- Odwar z kory wierzbowej,
- Odwar z ogórecznika,
- Syrop tymiankowy,
- Syrop z kwiatów mniszka lekarskiego (miodek majowy),
- Syrop różany na miodzie lipowym.
Mieszanka ziołowa o działaniu przeciwgorączkowym
SKŁADNIKI:
50 g kory wierzbowej,
50 g korzenia goryczki,
25 g ziela drapacza lekarskiego,
25 g korzenia mniszka,
25 g ziela centurii.
Do termosu wsypać 1 1/2 łyżki ziół, zalać 2 szklankami wody wrzącej i pozostawić na 1 godz. pod przykryciem.
Pić 2/3 szklanki 2-3 razy dziennie między posiłkami. Do każdej porcji naparu można dodać 1 łyżkę soku malinowego. Korzystne jest równoczesne przyjmowanie witaminy C i Rutinoscorbinu.
Mieszanki ziołowe o działaniu napotnym
Przepis 1
SKŁADNIKI:
Zmieszać równe ilości:
ziela fiołka trójbarwnego,
kwiatów bzu czarnego,
kwiatów lipy.
Zalać 2 łyżki ziół 2 szklankami wody gorącej i gotować łagodnie pod przykryciem 3 min. Odstawić na 10 min i przecedzić.
Pić 2-3 razy dziennie między posiłkami po 2/3-1 szklankę jako środek napotny. Korzystne jest dodanie 1-2 łyżek soku malinowego.
Przepis 2
SKŁADNIKI:
Zmieszać równe ilości:
kwiatów lipy,
kwiatów bzu czarnego,
owoców berberysu (lub kłączy perzu).
- Zalać 2 łyżki ziół 2 szklankami wody wrzącej i postawić pod przykryciem na parze na 20 min.
- Odstawić na 10 min i przecedzić.
- Dodać 2 łyżki syropu malinowego (lub kieliszek rumu dla dorosłych).
Pić gorące wieczorem przed snem. Jednocześnie przyjmować po 2 drażetki witaminy C 4-5 razy dziennie oraz Polopirynę S.
Przepis 3
SKŁADNIKI:
50 g ziela ogórecznika,
25 g ziela bratków,
25 g kwiatów lipy.
Zalać 2 łyżki ziół w termosie 2 1/2 szklanki wody wrzącej i odstawić na 1 godzinę.
Pić rano i w południe po 1/2 szklanki gorącego naparu po jedzeniu, natomiast wieczorem pełną szklankę z dodatkiem 1-3 łyżek soku malinowego lub kieliszka rumu. Jednocześnie przyjmować 3-4 razy dziennie po 2 drażetki witaminy C lub po 2 drażetki Scorbopyrinu bądź Rutinoscorbinu i Polopirynę.
Stosować w chorobie przeziębieniowej, grypie i przy podwyższonej temperaturze.
Mieszanka ziołowa na stany zapalne gardła, krtani i oskrzeli
SKŁADNIKI:
Zmieszać równe ilości:
ziela ogórecznika,
ziela tymianku,
korzenia lukrecji.
- Zalać 1 łyżkę ziół 3/4 szklanki wody ciepłej.
- Ogrzać do wrzenia i gotować pod przykryciem 5-7 min.
- Odstawić na 10 min i przecedzić.
Pić po 1/4 szklanki 2-3 razy dziennie po jedzeniu w stanach zapalnych gardła, krtani i oskrzeli.
Herbatka na przeziębienie

Herbatka na przeziębienie
powyżej 9 miesiąca życia.
Skład: kwiat lipy, owoc bzu czarnego, kwiat rumianku, liść maliny, liść mięty pieprzowej, owoc rokitnika. Zalać 1 torebkę 0,25 l wrzątku. Parzyć pod przykryciem około 5 minut.
SKŁADNIKI:
20 g kwiatów bzu czarnego,
20 g imbiru,
20 g liści maliny,
10 g liści mięty,
20 g kwiatów lipy.
Herbatka na kaszel
SKŁADNIKI:
10 g babki lancetowatej,
10 g kwiatów malwy,
10 g kwiatów dziewanny,
10 g liści prawoślazu,
10 g tymianku,
20 g korzenia prawoślazu,
10 g kopru włoskiego,
10 g anyżu,
1o g skórki pomarańczowej.
Zioła, syropy, napary na przeziębienia u niemowląt i małych dzieci
- Napar z kwiatów lipy (od 6 miesiąca wzwyż). Działa napotnie, a tym samym przeciwgorączkowo.
- Napar z kwiatów bzu czarnego. Wywołuje poty i obniża temperaturę.
- Syrop z babki lancetowatej (małe dzieci). Przy uporczywym i mokrym kaszlu. Działa dobrze na płuca i oskrzela.
- Herbatka z kopru włoskiego z miodem (od pierwszego roku życia).
- Eteryczny olejek z tymianku w lampce zapachowej (niemowlęta).
- Napar z tymianku do picia lub inhalacji (starsze dzieci). Działa przeciwkaszlowo, rozkurczowo i uspokajająco.
- Syrop z prawoślazem i tymiankiem (małe dzieci). Działa wykrztuśnie a także łagodzi podrażnienia oskrzeli.
- Inhalacje kwiatem rumianku. Działa na infekcje dróg oddechowych (przy stanach zapalnych oskrzeli oraz zatok nosowych i skroniowych).
Dostępne w sprzedaży specyfiki na przeziębienia i kaszel u małych dzieci
Pulmex Baby maść 20 g (Producent Novartis Consumer)
Preparat ma właściwości zmniejszające przekrwienie dróg oddechowych towarzyszące infekcji, działa wykrztuśnie. Poprawia komfort oddychania w przypadku kaszlu i zalegania wydzieliny w drogach oddechowych. Posiada właściwości rozgrzewające.
Maść zawiera:
- olejek eukaliptusowy,
- olejek rozmarynowy,
- balsam peruwiański,
- carbomer 974P,
- sodu wodorotlenek,
- polisorbat,
- woda oczyszczona.
Stosowanie: niemowlęta powyżej 6 miesiąca życia.
Syrop Bronchosol 100 ml (Producent Phytopharm)
Syrop przeznaczony jest do leczenia kaszlu. Preparat stosowany w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i oskrzeli z objawami utrudnionego odkrztuszania i tzw. suchego kaszlu.
- wyciąg gęsty złożonego z ziela tymianku,
- wyciąg gęsty korzenia pierwiosnka ,
- tymol,
- sacharozę,
- aromat pomarańczowy,
- wodę oczyszczoną.
Stosowanie: dzieci od 4 roku życia.
Mio bio syrop dla dzieci 120 ml (Producent S-LAB)
Preparat zalecany w stanach nieprawidłowego funkcjonowania gardła (kaszel, chrypka, nieżyt górnych dróg oddechowych) oraz osłabienia odporności organizmu.
Syrop zawiera:
- wyciąg prawoślazu,
- wyciąg z ziela tymianku,
- wyciąg z czarnego bzu,
- wyciąg z lipy,
- wyciąg z aloesu,
- bioflawonidy cytrusowe,
- witaminę C.
Stosowanie: dzieci powyżej 3 roku życia.
Syrop prawoślazowy 125 g (Producent HASCO)
Syrop na wszelkiego rodzaju stany zapalne górnych dróg oddechowych, suchy kaszel.
Syrop zawiera:
- macerat z korzenia prawoślazu,
- kwas benzoesowy,
- sacharozę,
- etanol.
Stosowanie: dzieci powyżej 6 roku życia.
Syrop sosnowy HerbaPini 150 g (Producent Herbapol)
Przeciwkaszlowe, wykrztuśne, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne.
Syrop zawiera:
- płynny wyciąg z cetyny sosnowej,
- mleczan wapnia,
- nalewkę z kopru włoskiego,
- płynny wyciąg z glistnika,
- fosforan kodeiny,
- sacharozę,
- wodę,
- kwas fosforowy.
Stosowanie: dzieci powyżej 4 roku życia.
Syrop Lipomal 125 g (Producent Aflofarm)
Lipomal to syrop polecany szczególnie podczas: stanów gorączkowych, przeziębień, zapaleń gardła i kaszlu.
Syrop zawiera:
- suchy ekstrakt z lipy (standaryzowane na 3% zawartość flawonoidów)
- sacharozę,
- benzoesan sodu,
- kwas cytrynowy bezwodny,
- gumę ksantynową,
- aromat malinowy AR0320,
- wodę oczyszczoną.
Stosowanie: dzieci powyżej 1 roku życia.
Gardimax Junior 16 sztuk pastylki do ssania ( Producent Tactica)
Suplementem diety może być pomocny we wszelkich stanach wymagających dodatkowego nawilżenia jamy ustnej, gardła i krtani.
Skład pastylek:
- cukier,
- syrop glukozowy,
- kwas cytrynowy – regulator kwasowości,
- glukonian cynku,
- witamina C,
- wyciąg gęsty z szałwii,
- wyciąg suchy z rumianku,
- wyciąg suchy z lipy,
- pektyna jabłkowa,
- aromat pomarańczowy,
- wyciąg gęsty z tymianku,
- mentol,
- olejek limetkowy,
- żółcień pomarańczowa E-110.
Stosowanie: dzieci powyżej 3 roku życia.
źródło: Aleksander Ożarowski i Wacław Jaroniewski. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. Warszawa 1987. Wacław Ożarowski (red.). Zioła dla wszystkich. Warszawa 1990. Sassa Marosi. Apteka dobrego samopoczucia. Ziołolecznictwo dla kobiet. Kraków 2009.
Fajnie wiedzieć, że są zioła, które mogą wspomagać leczenie przy przeziębieniu. Ja ostatnio tak się przeziębiłam, że prawie dwa tygodnie nie wstawałam z łóżka. W końcu dostałam przeciwzapalny syrop fosidal, żeby zahamować stan zapalny. No i dopiero jak zaczęłam brać ten syrop, to powoli zaczęłam wracać do zdrowia
Na kaszel różnego rodzaju i pochodzenia najlepsze są ziołowe syropy. Mi farmaceutka kiedyś poleciła syrop dla dzieci dicotuss baby. Sprawdził się doskonale i co ważnie nie ma żadnej chemii w przeciwieństwie do tych leków typowo dla dorosłych.
Jak dla mnie przy silnych infekcjach ziołowe syropy są po prostu za słabe. Żeby szybko i skutecznie pozbyć się infekcji biorę fosidal o przeciwzapalnym działaniu i dzięki temu błyskawicznie wracam do zdrowia