Mniszek pospolity (Taraxacum officinale) czyli popularny „mlecz”

Ma wiele innych regionalnych nazw. Najbardziej znany jest pod nazwą mlecz, a także dmuchawiec, mniszek lekarski, wilczy ząb, mlecznica, mleczaj i wiele innych. Trwały chwast o wysokości 5-30 cm, odporny na mróz.

Jest to bylina o silnym korzeniu, wytwarzająca rozetę żywo-zielonych liści z różnymi wcięciami. Łodygi są wewnątrz puste, dźwigają na szczycie żółte kwiaty zebrane w koszyczki. We wszystkich organach występują rury z sokiem mlecznym. Korzeń grubości do 2 cm, szarobrunatny o zapachu mało charakterystycznym za to o smaku gorzkawym ze słodkim posmakiem. Złociste kwiatostany pojawiają się od wiosny do połowy jesieni. Często wykorzystywane do wyrobu syropu (miodku) czy nalewki. W lecznictwie stosowane są zarówno liście, kwiaty, jak i korzeń mniszka. Liście bogate w witaminy A i C, kwas nikotynowy i różne substancje mineralne. Wczesną wiosną warto zrobić sałatkę z młodziutkich

listków mniszka, która wspomoże i oczyści nasz organizm po zimie. Aby pozbyć się goryczki należy moczyć listki przez 30 minut w osolonej wodzie lub wybielić (przykryć roślinę naczyniem aby osłonić ją od światła i poczekać, aż stanie się biała i delikatna). Mielony suszony palony korzeń może być używany zamiast kawy. Suszy się go w temperaturze do 40°C lub w cieniu w przewiewie.

Sok z mniszka lekarskiego daje doskonałe efekty oczyszczające i wzmacniające organizm, ma również działanie moczopędne. Sok mleczny ze świeżego ziela lub korzenia hamuje powstawanie brodawek lub kurzajek. Całą naziemna część rośliny płuczemy i rozdrabniamy w malakserze na miazgę, a następnie wyciskamy sok przez gazę.

Przewlekłe postacie nadciśnienia można leczyć naparem z liści mniszka pospolitego. Korzeń stosowany jest przeciwko reumatyzmowi, podagrze, egzemie, obstrukcji i bezsenności. Korzeń mniszka stosowany jest przy złej przemianie materii. Stosowany jest w postaci odwarów jako lek pomocniczy w schorzeniach wątroby i pęcherzyka żółciowego. Korzeń mniszka pospolitego jest dobrym środkiem moczopędnym. Doskonale oczyszcza organizm z toksyn. Dostarcza również potasu wydalanego w czasie wzmożonej diurezy. Mniszek zalecany jest również w stanach zapalnych gardła i jamy ustnej.

Liście mniszka lekarskiego zawierają lateks – środek zmiękczający, stosowany do płynów oczyszczających do suchej, starzejącej się skóry, jak również mleczek nawilżających. Wywar z kwiatów stosuje się kosmetyce. Może wchodzić w skład nawozu ziołowego. Odpowiedzialny za dostarczanie miedzi. Korzeń mniszka dostarcza barwnika karmazynowego do wełny.

Z kwiatka wyskubujemy same płatki, bo tylko z nich można zrobić syrop lub wino o dobrym smaku. Pozostałe części rośliny zawierają bowiem biały, gorzki sok mleczny. Same płatki są bardzo cenne i poniżej przepis na syrop zastępujący naturalny miód tzw. „miodek majowy”. Charakteryzuje się on ciemno – bursztynową barwą i przyjemnym zapachem.

Syrop z kwiatów mniszka lekarskiego

250-400 kwiatków mniszka lekarskiego

1 kg cukru

1 litr wody

1 cytryna

Należy zebrać otwarte kwiaty mniszka lekarskiego (w samo południe) i rozłożyć je na białym papierze aby mogły wyjść wszystkie robaczki. Zbieramy kwiaty bez szypułek. Tutaj sprawdzają się bardzo dobrze nożyczki. Po około godzinie umyć kwiatki, wrzucić do garnka i zalać wodą. Wkroić wyszorowaną i wyparzoną cytrynę następnie gotować przez około 20 minut i zostawić do następnego dnia. Odcedzić całość. Dobrze wycisnąć kwiatki i cytrynę. Dodać cukier do roztworu i gotować około dwie godziny, aż zgęstnieje (tak by nie zrobił się karmel – w momencie zmienia się barwa na ciemnobrązową). Syrop zlać do słoiczków po czym zakręcamy i odwracamy do góry dnem.
Syrop nadaje się do wyrobów kulinarnych, do napojów orzeźwiających, lemoniad, można go spożywać wraz z chlebem posmarowanym masłem. Syrop ten jest używany jako lekarstwo na przeziębienie, pomaga przy uporczywym kaszlu szczególnie polecany dla dzieci.

Z płatków kwiatowych mniszka uzyskuje się również wino o miodowo-ziołowym bukiecie.

Wino z kwiatów mniszka lekarskiego

Przepis na 5 litrów wina:

3 litry kwiatów mniszka,

1,5 kg cukru

1 cytryna

4,5 litra wody

łyżeczka drożdży winnych

Główki kwiatów wraz ze skórką oczyszczoną cytryny gotować w wodzie przez około 20 minut. Po tym czasie. Przez worek z gazy przelać wszystko. Następnie w otrzymanym wywarze rozpuścić cukier. Przelać do wiaderka ważne , żeby nie było metalowe. Gdy przestygnie dodajemy sok z cytryny. Drożdże mieszamy z niewielką ilością płynu z wiaderka a następnie wlewamy do wiaderka. Zostawiamy nasze winko na 3 dni do fermentacji codziennie go mieszając. Po tym czasie przelewamy do gąsiorka z rurką. Po za kończonej fermentacji około jednego miesiąca przelewamy do butelek Winko powinno jeszcze dojrzewać kilka miesięcy.

Do winka mniszkowego można dodać owoc pomarańczy, rodzynki lub kwasek cytrynowy. Drożdże najlepsze typu Wermut lub Tokaj. Możemy dodać również pożywkę do drożdży.

Źródło: Władysław Walewski.Towaroznawstwo zielarskie. Warszawa 1985
        Łukasz Łuczaj. Dzika kuchnia. 2013

Podobne tematy:

Syrop z kwiatów mniszka lekarskiego (miodek majowy)

Herbata (napar) z mniszka lekarskiego

Mniszek bielony lub pędzony jak cykoria „Mój Piękny Ogród” 9\2008

Mniszek bronisławski produktem tradycyjnym w województwie kujawsko-pomorskim

Pulmosan – roślinna mieszanka krzemowo-cholinowa